Kinderen leren we bij het schaken MORA te hanteren. Midden, Ontwikkelen, Rokeren en Aanvallen. En dat graag in die volgorde. Het lijkt me een goed idee om hier nog een extra A aan toe te voegen. De A van Afmaken. Misschien wel het moeilijkste van allen.
In de jaren 70 moest ik bij mijn voetbalclubje VV RCS in de laatste minuten een strafschop nemen. Deze keer had ik bedacht om de bal met mijn wreef maar eens mooi in de hoek te plaatsen. Het doel was immers zó groot, dus wat kon er misgaan? Door mijn harde geplaatste trap nam de bal een vreselijke boog en belandde uiteindelijk ergens bij de cornervlag. Volgens mij is hij zelfs niet eens meer over de achterlijn gegaan. Soms word ik er nog wel eens glimlachend op aangesproken.
Zo’n gevoel van onkunde komt met enige regelmaat ook in mijn schaakpartijen terug. In Wijk aan Zee zette ik in een weekendtoernooi overtuigend mijn dame en wilde mijzelf laten feliciteren met het mat. Echter was het geen mat. De tegenstander sloeg mijn dame en keek mij verwonderd aan. Ik had mijn dame op het verkeerde veld gezet en verloor de partij.
In de zomercompetitie speelde ik een gehele partij op mat. Mijn tegenstander moest zich met hand en tand verdedigen. Maar ik zag het uiteindelijke mat niet. De tijd begon te dringen en ik wilde er dan maar remise van maken. In plaats van daadwerkelijk remise aan te bieden zag ik via een dameoffer een eeuwig schaak. Ik probeerde deze uit te voeren, maar het bleek geen eeuwig schaak te zijn. Dame kwijt, extra stuk kwijt en de partij verloren.
Dinsdag kwam ik met wit via het koningsgambiet in een riante positie terecht. Zo voelde het ook. Met nog voldoende tijd op de klok kon het rekenwerk beginnen.
Stelling na 24. … Kf8
Bij het uitrekenen van een voortzetting zijn de dwingende zetten als eerste aan de beurt.
Optie 1. Dh8+ had ik al eerder uitgeprobeerd, maar dit levert na Kf7 weinig spectaculairs op.
Optie 2. Lxc5 is in feite ook een dwingende zet. Zwart wordt gedwongen terug te slaan, anders verliest hij zijn dame.
Bij niet gedwongen zetten wordt het rekenwerk wat moeilijker, omdat je rekening moet houden met alle mogelijke zetten van de tegenstander.
Optie 3. Te1 maakt het geheel wel wat spannender, maar levert geen directe winst op. (25. Te1 Lxe3 26. Dh8+ Kf7 27. Dh5+ Kg8 28. Texe3 Dxe3 29. Txe3 Txe3 30. Kg1)
Optie 4. Tg3, daar wordt iedereen blij van. Tenminste als je de goede voortzetting ziet. Ik zag hem niet. Ik verwachtte dat na Tg3 de koning ongeschonden weg zou kunnen lopen naar d8. Dit is echter niet het geval. Zwart gaat mat.
Ik koos uiteindelijk voor optie 2. (25. Lxc5) en we kwamen remise overeen. Tijdens de napraat met mijn tegenstander en de kibitzers die mee hadden gekeken zag niemand het gewenste mat. Met het idee “als er geen mat is kun je erg lang zoeken”, gingen we huiswaarts. Een gemist schot voor open doel was wel gedeeltelijk voorkomen, maar er bleef ook een stuk onbehagen hangen.
Analysevriend Fritz was bij thuiskomst bestraffend: 25. Tg3 g5 26. Lxc5 Dxc5 27. Txg5 Te1+ {uitstel van executie}28. Txe1 fxg5 29. Tf1+ Ke8 30. Df7+ Kd8 31. Te1 Df8 {uitstel van executie} 32. Dxf8+ Kd7 33. De7+ Kc8 34. De8#
Halverwege de nacht kwam het eerste mailtje al binnen: “Jammer dat je Tg3 niet hebt gezien”.
