Het kandidatentoernooi om het wereldkampioenschap is weer smullen voor de schaakliefhebber. Eerst rond zeven uur live meekijken met de tijdnoodfases van de partij. Vervolgens ’s avonds nagenieten bij een analyse via één van de vele Youtube kanalen. Deze analyses zijn leerzaam, maar hebben wel één nadeel voor de huisschaker. Het gaat namelijk allemaal erg snel. Een ander punt is dat de analyse soms te snel wordt afgebroken.
De commentator houdt op met de analyse als de stelling voor hem of haar duidelijk is. Dat is logisch. In 15 minuten moet een hele schaakpartij worden doorgenomen. Er is alleen tijd voor de hoofdzaken. De analyses worden meestal verzorgd door grootmeesters of in ieder geval sterke schakers. Zij zien vaak in één oogopslag wie er beter staat. De huisschaker zit dan met de gebakken peren. Je ziet wel dat wit of zwart beter staat, maar hoe je dit moet uitbuiten is helemaal niet zo duidelijk.
“Deze stelling is volkomen gewonnen”. Ik hoorde deze kreet voorbij komen in een stelling waarbij de ene partij een kleine kwaliteit voorstond, een toreneindspel met één of twee pionnen meer voor één van de partijen, en bij een partij waarbij een pionstelling in brandhout was veranderd. Natuurlijk weet ik dat dit zo is, maar hoe vaak eindigen deze stellingen bij ons niet toch nog in remise. Het gevaar van dit soort kreten is gemakzucht. Je gaat denken dat de partij bij deze stellingen al gewonnen is. Dat is niet zo, er is nog steeds techniek nodig om te winnen.
Deze problematiek is niet iets van de moderne tijd. Ook bij schaakboeken en analyses in de krant heb je maar beperkte ruimte. Klassiek zijn de verhalen waarin een analyse werd afgebroken met “wit heeft winnend voordeel” waarna jaren later in een analyse werd aangetoond dat het winnend voordeel er helemaal niet was. In dat opzicht hebben we het nu gemakkelijker. We kunnen zelf een stelling altijd in de computer stoppen en kijken hoe het verder zou moeten gaan.
Analyses via Youtube zijn leuk en leerzaam en geven een hele nieuwe dimensie aan het volgen van schaken. Maar als een commentator zegt “this position is completely winning” moeten wij altijd denken: completely winning? yeah right!