Een speler zegt dat de partij remise is omdat drie keer dezelfde stelling op het bord is verschenen. Zijn tegenstander beweert dat het geen remise is, omdat niet drie keer achter elkaar dezelfde stelling is verschenen. De partij kan op het moment niet meer duidelijk worden gereconstrueerd. De spelers besluiten verder te spelen en later te bekijken of drie keer dezelfde stelling op het bord is gekomen. Mag dit?
Je kan geen remise claimen na afloop van de partij. Als je besluit verder te spelen dan geldt de uitslag die uiteindelijk op het bord komt.
Tijdens de partij kan een schaker remise claimen. Dit wordt geregeld in artikel 9.2 en 9.3 van de FIDE-schaakregels. Een speler kan remise claimen als (a) 50 zetten lang geen stuk is geslagen of geen pion is gespeeld of (b) voor de derde keer een stelling op het bord is gekomen of op het bord komt. Stellingen worden geacht hetzelfde te zijn, dan en slechts dan als dezelfde speler aan zet is, stukken van dezelfde soort en kleur dezelfde velden bezeten en de mogelijke zetten van alle stukken van beide spelers hetzelfde zijn (artikel 9.2.2).
De “drie keer dezelfde stelling” bevat een aantal nuances. De stelling hoeft niet op dezelfde wijze tot stand te zijn gekomen. Ook kunnen er best een aantal andere zetten worden gespeeld tussen de situaties waarbij dezelfde stelling weer op het bord komt. Wel is belangrijk dat dezelfde zetten kunnen worden gespeeld . Als een speler in de ene stand kan rocheren en in een andere niet (met de koning en toren natuurlijk op dezelfde plek) dan wordt dat beschouwd als een verschillende stelling.
Formeel doe je een claim bij de wedstrijdleider als je aan zet bent. Je meldt dan bij de wedstrijdleider dat de stelling drie keer op het bord is gekomen of meldt de wedstrijdleider dat je een bepaalde zet gaat uitvoeren waarmee voor de derde keer dezelfde stelling op het bord komt. Belangrijk is dat je de zet niet daadwerkelijk uitvoert, want dan ben je niet meer aan zet. In de interne competitie zijn we natuurlijk wat soepeler in de omgang met de regels en komt de wedstrijdleider alleen in actie als de spelers het niet eens zijn.
Als de spelers het niet eens worden dan moet de partij op een apart bord worden nagespeeld om te kijken of de claim terecht is. Dat is het enige doel. het is niet de bedoeling dat de partij wordt geanalyseerd of er commentaar wordt geleverd op de stelling. Belangrijk is immers alleen of de stelling voor de derde keer op het bord is gekomen, niet of de stelling voor één van de spelers gewonnen is.
Een remise claim is iets anders dan een reglementaire remise of een remise aanbod. Een partij is reglementair remise als het pat staat of geen van de partijen meer mat kan geven (artikel 5.2). Een partij is ook remise als vijf keer dezelfde stand op het bord is gekomen of 75 zetten lang geen stuk is geslagen of geen pion is gezet(artikel 9.6). In deze gevallen is geen discussie mogelijk en is de partij remise.
Beide spelers kunnen ook remise overeen komen. In sommige toernooien zijn er regels dat je pas na een bepaald aantal zetten remise mag aanbieden om zogenoemde salonremises te voorkomen. Onredelijke remisevoorstellen kunnen vallen onder hinderen van de tegenstander (artikel 11.5). Je kan hierbij denken aan een speler die na iedere gespeelde zet remise aanbiedt. Dat mag dus niet. Als een remise aanbod is geweigerd, dan moet je een aantal zetten wachten voordat je een nieuw aanbod doet. Sportiever is het te wachten tot de tegenstander zelf met een remiseaanbod komt. Meer dan drie keer remise aanbieden tijdens een partij lijkt mij vrij ongebruikelijk. Als een aanbod drie keer is afgeslagen is het wel duidelijk dat de tegenstander tot het bittere einde wil doorspelen.
Het is nuttig de formele regels te kennen, omdat ze –net als bijvoorbeeld de loop van de stukken – onderdeel zijn van het schaken. In wedstrijden met een serieuzer karakter en zeker als je officiële toernooien gaat spelen kan kennis van de regels vervelende verrassingen kan voorkomen. Bij de interne competitie staat de gezelligheid voorop en zijn we soepeler met de regels. Ik hoop dat de spelers vooral een schaakpartij willen spelen, en de regels niet misbruiken om een half puntje te stelen. Ook in de interne competitie kan de spanning oplopen – iedereen wil tenslotte winnen – en kunnen geschillen ontstaan. In dat geval zijn de formele regels uiteindelijk bepalend.
https://schaakbond.nl/wp-content/uploads/2023/03/FIDE-Regels-voor-het-Schaakspel.pdf