Op het eerste gezicht strookt het schaakspel niet echt met de kerstgedachte. Schaken is een oorlogsspel ten slotte, waarin twee leger tegen elkaar strijden. Stukken worden geslagen, pionnen geofferd en koningen gevangen genomen. Weinig vreedzaam allemaal. Schakers laten zich meeslepen door de aard van het spel. “I like to crush someone’s ego”, was een uitspraak van Bobby Fischer over zijn tegenstanders. Dat gaat wat ver, maar iedere schaker zal het gevoel van genoegen herkennen van het aanschouwen van de rokende puinhopen van de stelling van de tegenstander. Een sadistisch trekje is ons niet vreemd.
Toch is dit maar één kant van het verhaal. Schaken is een leuke manier om vreedzaam te wedijveren. Je kunt beter een conflict op het schaakbord uitvechten dan in het echt. De regels van het schaakspel zijn bovendien voor iedereen gelijk. Van de wijzen uit het Oosten tot de herders bij nacht in het veld. Taal en cultuur hoeven geen barrière te zijn. Iedereen kan tegen elkaar spelen.
Je ziet dat sport en spel mensen over de hele wereld en in alle tijden mensen inspireren. Mensen identificeren zich met “hun” strijders en leven gezamenlijk mee met hun voor- en tegenspoed. Wat te denken van het WK-voetbal die miljoen mensen aan de beeldbuis kluisterde. Voor schaken is dit natuurlijk minder massaal, maar in Noorwegen en India werd de tweekamp tussen Carlsen en Anand massaal gevolgd. In januari begint weer het schaaktoernooi in Wijk aan Zee. Al 75 jaar komen schakers uit de hele wereld samen om dit toernooi te spelen.
Op een hoger niveau genieten liefhebbers van de schoonheid van hun spel. Voetballiefhebbers genieten van de kopbal van Van Persie, schakers van de sterke zetten van Giri. Het schaken heeft hierbij een voordeel boven andere sporten. Bij het schaken gaat het om het mat zetten van de koning. Voor dit ultieme doel mag alles opzij worden gezet. Bij succesvolle schaakcombinaties zegeviert de geest over de materie. Is dat niet de ware kerstgedachte?
