Krantenkoppen kunnen misleidend zijn. “ik zou schaken nu niet als vak kiezen” en “Ik ben geen amateur. “Ik ben een prof. Ik schaak niet voor mijn plezier” luidden de koppen bij een interview van Jan Timman met het NRC (NRC 18 september). In eerste instantie lijken het uitspraken van een wat verzuurde schaker op zijn retour. In eerste instantie las ik het artikel ook zo. Bij nader inzien ligt het denk ik toch wat genuanceerder.
De aanleiding van het artikel was een boek van Jan Timman dat is verschenen over Max Euwe. Tachtig partijen van de oud-wereldkampioen worden in dat boek van behoorlijk uitgebreid commentaar voorzien. Dat wijst niet op een verminderde belangstelling voor het schaken. Aan het slot van het artikel zegt Timman dat hij zich zou bezig houden met eindspelstudies als hij niet zou worden betaald. De fascinatie voor het spel uit zich in een andere vorm dan in het wedstrijdschaak.
Het is voor een schaakliefhebber lastig je in te leven in de wereld van de prof, voor wie het spel ook gewoon werk is. Een zeker onvermogen om gewoon voor de lol te spelen kan zich dan voor doen. Het is een beetje als aan een beroemde chefkok voorstellen gewoon wat spekpannekoeken voor een kinderfeestje te maken. Daar komt denk ik bij dat Timman profschaker werd in een tijd, de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw, dat dit nog niet vanzelf sprak. Veel bestuurders en organisatoren vonden het idee dat er startgelden moesten worden betaald voor toernooien van sterke spelers maar onzin.
Het grappige is dat Jan Timman opmerkt dat hij nu niet voor het topschaak zou kiezen. Dit heeft vooral te maken met de totale toewijding en discipline die tegenwoordig nodig is om de absolute top te halen. Eigenlijk is dit nu juist het gevolg van de toegenomen professionalisering en de wereldwijde groei van de schaaktop. Sinds de topjaren van Timman is de USSR uiteengevallen in meerdere hele sterke schaaklanden en zijn onder andere China en India sterk opgekomen. Met de toegenomen belangen en de grotere bedragen komt ook de roep om meer regulering. Het lijkt er een beetje op dat Jan Timman de voordelen van professioneel schaak en amateurschaak wil combineren. Dat is lastig.
Ik vind het jammer dat Jan Timman in het artikel niet meer is ingegaan op wat hij nog steeds boeiend vindt aan het schaken. Natuurlijk heeft de komst van de computer veel romantiek uit het schaken gehaald. Voor een topschaker zullen veel partijen op internet pijn doen aan de ogen, zeker in de tijdnoodfase. Allemaal waar. Maar uit het artikel spreekt wel een beetje een “vroeger was alles beter” sfeer, die wat vermoeiend werkt en denk ik niet echt een goede reclame is voor het schaken.
Het boek van Jan Timman over Max Euwe heb ik overigens meteen besteld op bol.com. Een aanrader!. Je moet er wel ouderwets het schaakbord bij pakken.