Thais schaken

Op het strand van Pattaya kwam ik voor het eerst in aanraking met het Thais schaken. หมากรุก, Makruk of uitgesproken als Makloek. het heeft veel overeenkomsten met het reguliere schaken, maar heeft toch wel een paar bijzonderheden. 

Het Thais schaken wordt zowel in Thailand als in Cambodja gespeeld. Het is erg populair in beide landen. Op markten, tussen de winkeltjes of op het strand kun je mensen หมากรุก (Makruk, Thais schaken) zien spelen. Er worden ook veel toernooien op hoog niveau georganiseerd.

Veel regels binnen het spel zijn gelijk aan het schaken dat wij kennen. Maar sommige regels zijn dusdanig verschillend dat het toch een heel ander sport is dan het reguliere schaken. Het is op zich te spelen met een gewone set schaakstukken, aangezien alle stukken die wij gebruiken ook in het Thaise schaken voorkomen. Maar er is ook een authentieke set, waarbij de koning, de dame en de lopers dezelfde vorm hebben. Alleen het formaat verschilt. Tevens heeft de toren ook een andere vorm. Wanneer Thai geen authentieke set bij de hand hebben, spelen ze dit dus gewoon met een reguliere set schaakstukken.

Foto: Koning, dame, loper, paard en boot. met op de voorgrond de pionnen.

De koning, (ขุนkhun), het paard (ม้า ma) en de boot (เรือ ruea)

Wat wij de toren noemen, wordt in het Thaise schaken de boot genoemd. Op zich wel een iets meer logische term voor iets dat kan bewegen. De vorm van de boot lijkt uit een spuitzak te komen, en heeft dus visueel geen  vergelijking met een boot.

De koning is de meest bolle vorm van het schaakspel. Het paard valt op door zijn grote vorm.

De loop van de koning, het paard en de boot zijn identiek aan hun soortgenoten in het reguliere schaken.

De dame (เม็ด met, NL= zaad)

Zij is een kleinere versie van de koning. Ze heeft niet zoveel kracht als een dame in het reguliere schaken. Zij kan namelijk per zet maar een veld diagonaal lopen.

De loper (โคน khon, NL = edelman)

Zowel de lopers als de koning en de dame lijken sterk op elkaar. Het verschil zit hem voornamelijk in de grootte. De loper zit qua grootte tussen de koning en de dame in.

De loper kan per zet één veld diagonaal lopen, of één veld vooruit lopen.

Het paard (ม้า ma)

De pionnen (เบี้ย bia, NL = Kauri schelp)

Het grootste visuele verschil bij de beginopstelling zijn de plaats van de pionnen. Deze staan op de derde en zesde rij. De loop van de pionnen is zoals bij het gewone schaken. Echter wanneer een witte pion de zesde rij bereikt promoveert hij naar een dame. En hetzelfde geldt voor zwart wanneer de pion de derde rij bereikt. Er is dus geen mogelijkheid om te kiezen voor een ander stuk dan een dame. Bij promoveren wordt de pion omgedraaid en gaat verder in het schaakspel als een dame.

Het bord

Dit heeft ook 64 velden, echter is er geen onderscheid gemaakt tussen zwart of witte velden. Alle velden hebben dezelfde kleur. Vaak bevindt zich naar het bord een tweetal vlakken waar men de geslagen stukken kan bewaren.

Speciale regels

Er wordt niet gerokeerd.

Wanneer er geen pionnen meer op het bord staan moet er binnen 64 een resultaat zijn. Zo niet, dan is het remise. Het aantal zetten waarin één van de spelers moet winnen neemt af naarmate er minder stukken op het bord staan. Kortom, een race tegen de klok.