The Queen’s Gambit is een serie die iedere schaker natuurlijk eigenlijk gezien moet hebben. Dat is voor mij een probleem. Ik ben opgegroeid met het lezen van boeken. Netflix, HBO, Videoland en hoe al die betaalzenders ook heten: ze gaan aan mij voorbij. De serie heb ik dus van horen zeggen. Om de schade in te halen heb ik de afgelopen week het boek gelezen.
Een korte samenvatting voor de weinigen die het verhaal niet kennen. The Queen’s Gambit speelt in de jaren vijftig en zestig van de vorig eeuw. Beth Harmon, de hoofdpersoon in het verhaal, is wees en groeit op in een tehuis in de Verenigde Staten. Beth leert schaken van de conciërge en blijkt een wonderkind. We volgen haar op weg naar de schaaktop. Helaas ontwikkelt ze ook een pillen- en alcoholverslaving. Zal het haar lukken deze demonen de baas te blijven en de wereldtop te bereiken?
Het is zeker voor schakers een leuk boek dat ik met veel plezier heb gelezen. Duidelijk is dat de schrijver zich heeft verdiept in het schaken. De loopbaan van Beth lijkt heel veel op de stormachtige opkomst van Bobby Fisher. Dit maakt het een leuke sport te kijken in hoeverre ook andere fictieve personages op werkelijke schakers zijn gebaseerd. Ook grappig zijn allerlei details over schaaktoernooien. Sommige dingen zijn gedateerd: partijen worden niet meer afgebroken en de tijd dat schakers koortsachtig Russische schaaktijdschriften doorploegden is ook voorbij.
De schaakscenes vind ik over het algemeen ook goed beschreven. Het visualiseren van de stelling en de spanningen en emoties tijdens een partij worden mooi beschreven. Het is heel erg lastig, bijna onmogelijk, om de spanning en dynamiek die een schaker voelt bij het spelen van een partij helemaal goed weer te geven. Soms worden de beschrijvingen opsommerig en verzanden ze een beetje in jargon. Er wordt bijvoorbeeld gestrooid met namen van schaakopeningen, waarvan ik mij afvraag wat een niet-schakende lezer hiervan moet maken.
Is dit een meesterwerk? Hmmm, nee dat niet. Het verhaal is op zijn zachtst gezegd niet heel origineel. De karakters in het boek, zelfs dat van de hoofdpersoon, zijn een beetje vlak. Sommige rollen (de oude conciërge, de strenge directrice van het weeshuis, de vervelende stiefvader) zelfs zeer cliché. Wel origineel is het feit dat Beth een vrouw is, maar daar wordt niet zo heel veel mee gedaan. Het emotionele en psychologische drama blijft vind ik wel een beetje op het goede-tijden-slechte-tijden niveau hangen.
Vooral schakers zullen zich met dit boek zeker niet vervelen. Schaken wordt met liefde en zeker niet in stereotiepen beschreven. Het boek maakt mij eerlijk gezegd nog nieuwsgieriger naar de TV-serie. Misschien moet ik toch maar een abonnement nemen.