Of je een schaakpartij wint hangt natuurlijk in de eerste plaats af van je schaakcapaciteiten. Oefenen, studeren en buffelen is daarvoor het devies. Daarnaast is er echter het vage begrip “vorm van de dag”. Het ene toernooi speel je de sterren van de hemel, het andere toernooi sla je geen deuk in een pakje boter. Merkwaardigerwijs staat in dat laatste geval ook het geluk nooit aan jouw kant.
Statistici zullen zeggen dat vorm grotendeels een illusie is. Een truc van de hersenen om patronen te zien in willekeurige reeksen. Ook bij gelijke kans op succes kan dezelfde speler een paar keer achter elkaar winnen. Dat neemt niet weg dat resultaten elkaar kunnen versterken. Na vijf nederlagen is het lastiger in een toernooi nog dezelfde motivatie op te brengen. Bovendien sluipt ongemerkt angst en voorzichtigheid het spel binnen. Juist de obsessie om alle gevaren uit te bannen werkt verdere nederlagen vaak in de hand.
Maar waarom zie je de ene avond bijna alles en staar je de andere keer in de donkere duisternis? Kan je een slechte vorm voorkomen? Niet helemaal, maar iets kan je wel doen. Voor alles moet je een negatieve stemming voorkomen. Zodra je gaat denken “oh jé, ik zie helemaal niets vanavond” ben je eigenlijk al verloren. Dit is het beste te voorkomen door goed uitgerust en voorbereid aan het bord te verschijnen. Het geeft een positief gevoel en vertrouwen als je de stelling op het bord hebt die je hebt voorbereid. Wat te doen als je bezig bent aan een indrukwekkende reeks nullen? Mijn advies zou zijn: terug naar de basis. Speel systemen die je goed kent en probeer varianten zo objectief mogelijk door te rekenen. Een korte remise om wat op adem te komen kan, maar zo tank je niet echt vertrouwen. Blijf dus op winst spelen, maar natuurlijk niet tegen de klippen op.
Vorm heeft een toevalselement, maar uiteindelijk kun je je het beste tegen een vormcrisis wapenen door nuchter nadenken en noeste arbeid. Na een reeks overwinningen is het onvermijdelijk dat er een periode volgt waarin de resultaten wat minder zijn. Rust, goede voorbereiding en training zijn de beste wapens tegen toeval. Naarmate je meer zekerheden in je schaakspel hebt ingebouwd, ben je ook minder afhankelijk van de schaakgodinnen. Een goed schaakresultaat is meer buffelen dan bidden.
