Wil je zwart of wit? Veel partijen begonnen met die vraag toen ik als kind leerde schaken. Ik herinner mij dat ik toen liever met zwart speelde. Ik vond de zwarte stukken veel mooier dan de witte. Als je beter leert schaken, baseer je de keuze natuurlijk op de voorkeuren die het spelen met een bepaalde kleur heeft. Toch verandert er eigenlijk niet veel. Als schaker is het toch altijd: wat heb je liever, wit of zwart?
Hoewel de zwartspeler reageert op de witspeler zijn de mogelijkheden om te bepalen wat er op het bord komt gelijkwaardig. Het schaken ken zoveel verschillende systemen, dat de zwartspeler bij elke openingszet van wit wel iets van zijn smaak kan vinden. Dit is een van de leuke aspecten van het schaken. Kan je een stand op het bord krijgen die je ligt.
In theorie is het een voordeel om met wit te spelen. Wit begint, een heeft daardoor als het ware een halve zet voorsprong. Symmetrisch spel, zeg maar het na-apen van de zetten van de tegenstander, is dan ook voordelig voor de witspeler. Natuurlijk is dit theorie. In de praktijk bega je onnauwkeurigheden, waardoor het voordeel van de begin-zet verdwijnt. Toch wint de witspeler procentueel vaker dan de zwartspeler. Een onnauwkeurigheid met wit leidt tot een gelijke stelling, terwijl een mindere zet met zwart vaak leidt tot een onprettige positie.
Omdat je met wit begint, kan je proberen gelijk vol op de aanval te spelen. Een zwartspeler kan daarop inspelen door zich verdedigend maar wel flexibel op te stellen om daarna in het verlaten achterland toe te slaan. Een andere mogelijkheid is dat wit vertrouwt op zijn techniek, en de begin-zet gebruikt voor een klein langdurig voordeeltje. Op zo’n strategie kan zwart reageren door zelf agressief te spelen.
Zelf heb ik niet echt een voorkeur voor een bepaalde kleur. Het zijn eerder bepaalde openingssystemen die ik graag speel. Het hangt ook een beetje af van de tegenstander. Sommige spelers tref je liever met wit, anderen met zwart. Wel is het zo dat je altijd rekening houdt met het feit of je wit of zwart hebt. Dit hoort bij de voorbereiding van je partij. Je leeft als het ware toe naar je rol als zwart- of witspeler. De schaker pendelt heen en weer tussen de zwarte en de witte wereld.