Soms vragen mensen mij hoe ze beter kunnen leren schaken. Ik vind zo’n vraag best lastig te beantwoorden. Leren schaken is als het bewandelen van een lang en kronkelig bergpad. Soms gaat het stijl omhoog, dan weer wat vlakker en soms zelfs een daling. Op een zeker moment sta je ergens. Je geniet van het uitzicht, maar hoe kwam je op die plek terecht? “Ik heb het pad gevolgd” is vaak alles wat je kan zeggen. Voor wat het waard is: hierbij enkele routetips voor als je aan het begin van de berg staat.
Begin bij de tactiek. Het heeft immers weinig zin om over strategie na te denken, als je steeds stukken weg geeft. De stappenmethode van de KNSB is zeer geschikt. Als stap 1 t/m stap 3 in je systeem zit, kun je op de club al een aardig partijtje spelen. De stappenmethode heeft op internet ook een opgavesectie, met voor iedere dag een verzameling opgaven met oplopende moeilijkheidsgraad. De laatste opgaven zijn vaak pittig, dus wees niet teleurgesteld als je de oplossing niet kunt vinden. Zelf is het me ook nog nooit gelukt alle opgaven foutloos te maken.
Naast tactiek heb je enige basisbeginselen over de strategie ook wel nodig. De basisregels uit de opening “ontwikkelen, centrum bezetten, koning in veiligheid brengen”, het belang van het centrum en de veiligheid van de koning moet je wel kennen. Kennis over openingsvalletjes is ook handig. Hoe suf het narrenmat en herdersmat er ook uitzien, ze leren je toch iets over de kwetsbare plekken op het schaakbord.
Als je wat verder wilt komen, zal je op een gegeven moment toch een boek over schaakstrategie moeten lezen. Zelf heb ik heel erg veel gehad aan Praktische Schaaklessen Deel 5 en Deel 2 van Max Euwe. Helaas zijn deze boeken denk ik niet meer te koop. De “Build up Your Chess” serie van Arthur Yusupov is ook goed. Deze boeken bevatten ook weer opgaven, zodat je kunt zien of je de lessen begrepen hebt.
Partijen van grootmeesters naspelen is altijd nuttig. Zelf vind ik het altijd erg fijn als een boek naast varianten ook veel tekst bevat, waarin wordt uitgelegd waar het in de partijen om draait. In dat opzicht zijn ook de commentaren op youtube over partijen nuttig, maar dan heb je natuurlijk vaak het bord niet bij de hand.
Veel spelen is uiteindelijk het laatste devies. De praktijk is vaak weerbarstiger dan de theorie. Tijdens een schaakpartij verschijnen geen bordjes “u kunt nu mat in drie geven” en de dame laat zich vaak veel minder makkelijk vangen dan in de opgaven. Vriendschappelijke partijen en rapidschaakpartijen zijn mooie gelegenheden om iets uit te proberen. Je zult vlieguren moeten maken om beter te leren schaken. Maar goed, als schakers vinden wij dat niet erg.