Helden vallen met enige regelmaat van hun voetstuk. Lance Armstrong bleek zijn successen vooral te danken te hebben aan systematisch dopinggebruik. Michael Jackson heeft zich volgens een documentaire schuldig gemaakt aan kindermisbruik. Om van Bill Cosby maar te zwijgen. Jarenlang aanbeden, nu verguisd en liever vergeten. Schakers zijn dat wel gewend.
Fantastische schakers die ons verblijdt hebben met prachtige schaakpartijen bleken als mens minder fraaie eigenschappen te hebben. Tussen 1945 en 2000 waren Russische schakers oppermachtig. Botwinnik was een toegewijde communist die de Russische dictatuur bereidwillig ondersteunde. Een dictatuur brengt toch al niet het beste in mensen naar boven. Wil je dan als sporter de top halen, dan wordt je bijna automatisch besmeurd met het pek van het regime. Uit een verder verleden is Alexander Aljechin een berucht voorbeeld. Wereldkampioen van 1928 tot 1946 en speler van vele prachtige partijen. Helaas liet hij zich voor het karretje van de Nazi´s spannen. Hij schreef dusdanig weerzinwekkende artikelen over het “Joodse schaak” dat hij waarschijnlijk door de Schaakbond zou zijn geschorst, als hij niet voortijdig was overleden. Een bekend voorbeeld is verder natuurlijk Bobby Fischer. Fantastische schaker, weerzinwekkend mens is denk ik de beste samenvatting.
Hoewel de schakende crimineel een geliefd figuur is in menig Hollywood film, zijn mij geen gevallen bekend van beroemde schakers die veroordeeld zijn voor criminele activiteiten. Een rondgang op internet levert wel artikelen op die melden dat sommige gevangen sterke schakers zijn. Een vrij sterke schaker die wel in de fout ging was Norman Whitaker (1890-1975). Als schaker nam hij het op tegen de sterksten van zijn tijd, als mens werd hij veroordeeld voor oplichting. Een bijzonder lage streek was dat hij probeerde een slaatje te slaan uit de ontvoering van de zoon van Charles Lindberg.
Schakers hebben het in een bepaald opzicht makkelijker dan film- of muziekliefhebbers. Schakers hebben ook geen copyright op de zetten. Je kan de partij dus gewoon naspelen zonder de persoon te zien. Zeker als de schaker al is overleden, kan je de partij met een gerust hart naspelen en genieten van de mooie zetten.
Problematischer wordt het als de schakers nog in leven zijn. Het is moeilijk mee te leven met een schaker die in het verleden is betrapt op valsspelen of op andere wijze in de fout is gegaan. Toernooien zullen een speler met een zwaar strafblad (zeg moord) niet snel uitnodigen. Een professionele schaak carrière zit er waarschijnlijk niet meer in. In Nederland is het opleggen van een straf echter aan de rechter. Als iemand zijn straf heeft uitgezeten, dan verdient hij een tweede kans. Het is aan de samenleving te bepalen wanneer dat is. Op het schaakbord hebben wij onze eigen regels, als mens hebben we dezelfde regels als iedereen in Nederland.